هیرسوتیسم یا پرمویی یکی از مشکلات شایع و آزاردهنده است که درآن میزان رشد موهای بدن شخص بیش از اندازه است. 5 تا 10 درصد از زنان بالغ به این مشکل مبتلا میشوند. در این حالت موهای ضخیم و تیرهرنگی در نواحی پشت لب، چانه، سینه و کمر (به جای موهای نازک و کمرنگی که اغلب به عنوان پرز شناخته میشود) رشد میکند. هر چند این مشکل میتواند برای شخص بسیار ناراحتکننده و آزاردهنده باشد، اما معمولا به خوبی به روشهای درمانی پاسخ میدهد و برطرف میشود.
درصورتیکه مشکل پرمویی(هیرسوتیسم) شما بایکی از شرایط زیر همراه است، لازم است حتما به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید:
- پر مو شدن ظرف مدت زمان کوتاه و به سرعت (ظرف 1 تا 2 سال) یا پر مو شدن قبل از بلوغ.
- پرمویی با اختلالات قاعدگی همراه است.
- پر مویی همراه با علائم نشاندهندهی افزایش آندروژن در بدن، مانند نازک شدن موهای سر، طاسی و کلفت شدن صدا.
- پرمویی همراه با چاقی یا دیابت.
علت پرمویی چیست؟
هر کدام از نواحی مختلف بدن ما نسبت به هورمونهای زنانه و مردانه (استروژن و تستوسترون) واکنش متفاوتی نشان میدهند. این موضوع امری طبیعی است که در بدن زنان مقدار کمی هورمون تستوسترون وجود داشته باشد، اما درمواقعی به علت ابتلا به برخی بیماریها یا مشکلات مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک، بدن شخص دچار عدم تعادل هورمونی میشود و میزان تستوسترون بیشتری در بدن او تولید شده و در نتیجه الگوی رشد موهای او بیشتر مشابه با مردان میشود.
علائم و نشانههای پرمویی چیست؟
درصورتیکه تغییری در بافت و نحوهی توزیع موها و رشد آنها ایجاد شود، باید نسبت به مشکل پرمویی یا هیرسوتیسم مشکوک بود. مناطقی از بدن که در این حالت درگیر میشوند عبارتند از سینه، بازوها، کمر و صورت (که بیشتر از همه برای شخص ناراحتکننده است). موهای این نواحی معمولا ضخیمتر و تیرهتر از موهای معمولی هستند. این مشکل معمولا با علائم دیگری مانند چرب شدن پوست، جوش زدن، چرب شدن موها و گاهی ابتلا به طاسی با الگوی مردانه همراه است.
پرمویی چه قدر شایع است؟
هیرسوتیسم یا پرمویی مشکلی شایع است، اما میزان و شدت آن در افراد مختلف، متفاوت است. همچنین میزان و شدت رشد موهای بدن در نژادهای مختلف فرق میکند و این که از چه حدی به بعد، رشد موها به عنوان هیرسوتیسم شناخته میشود به نژاد شخص و حتی دیدگاه فرهنگی او بستگی دارد.
آیا پرمویی یک مشکل ارثی است؟
عوامل ژنتیکی بر روی این مسئله که تا چه میزان پوست شخص نسبت به هورمونهای جنسی واکنش نشان میدهد، موثر هستند. 95 درصد از افراد مبتلا به پرمویی (هیرسوتیسم) دچار سندرم تخمدان پلیکیستیک هستند و این در حالی است که نیمی از این افراد دارای زمینههای خانوادگی و ارثی به این بیماری مبتلا هستند.
عوارض پرمویی
افراد مبتلا به پرمویی (هیرسوتیسم) نسبت به وضعیت خود احساس خجالت و شرمندگی زیادی دارند و از عوارض روحی و روانی این احساس ناخوشایند رنج میبرند. این افراد ممکن است برای از بین بردن موهای زائد خود هرکاری بکنند و هزینههای گزافی بپردازند. سایر عوارض ناشی از پرمویی میتواند مربوط به بیماری زمینهای باشد که موجب پرمویی (هیرسوتیسم) شخص شده است.
نحوه تشخیص پرمویی
برای تشخیص ابتلا به هیرسوتیسم یا پرمویی به چگونگی تغییر روند و الگوی رویش موها توجه میشود. پزشک همچنین بیمار را معاینه فیزیکی میکند. برای تشخیص بیماری زمینهای که موجب پرمویی شده است نیز ممکن است نیاز به انجام آزمایش خون باشد که به صورت سرپایی انجام میشود.
روشهای درمان پرمویی
در اغلب موارد، ابتلا به پرمویی (هیرسوتیسم) با هیچ بیماری زمینهای قابل توجهی در ارتباط نیست. موارد استثنای این قانون دختران و پسرانی هستند که قبل از سن بلوغ دچار پرمویی (هیرسوتیسم) میشوند. در بسیاری از زنان، با بالا رفتن سن آنها موهای بدن و صورتشان بیشتر میشود. این اتفاق خصوصا بعد از دوران یائسگی بیشتر اتفاق میافتد. به هر حال این مشکل در اکثر افرادی که به آن دچار هستند، موجب ناراحتی روحی زیادی میشود.
به استثنای موارد ابتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک و داشتن تومورهای آندروژن ساز، به ندرت پیش میآید که مشکل پرمویی (هیرسوتیسم) با یک بیماری زمینهای جدی در ارتباط باشد. در کلینیک فوق تخصصی غدد دکتر غلام پور ابتدا برخی آزمایشات هورمونی انجام میشود و تصاویر رادیوگرافی از لگن گرفته میشود و پس از یافتن علت ایجاد مشکل پرمویی در شما، درمانهای هورمونی برای رفع و کاهش موهای زائد شما دنبال میشود. در این کلینیک معمولا مشکل پرمویی با ترکیبی از چند روش درمانی برای کاهش یا متوقف کردن تاثیر آندروژن بر فولیکولهای مو، درمان میشود.
اولین قدم در درمان پر مویی و از بین بردن موهای زائد بدن میتواند کم کردن وزن باشد. در صورتی که شما اضافه وزن دارید، کم کردن حتی 5 درصد از وزن بدنتان موجب کاهش سطح آندروژن در بدن شما میشود که این مسئله کمک زیادی به درمان شما میکند. موارد ابتلا به هیرسوتیسم یا پرمویی خفیف را نیز میتوان با استفاده از تکنیکهای مختلف رفع موهای زائد، درمان کرد. البته تکنیکهای از بین بردن موهای زاید، مشکل پرمویی را برطرف نمیکنند اما موهای اضافی را کاملا از بین میبرند.
درمانهای پزشکی
- بیشترین تجویزی که معمولا برای درمان پرمویی (هیرسوتیسم) انجام میشود، داروهای ضدبارداری هستند. قرصهای بارداری موجب کاهش سطح آندروژن میشود، سیکل قاعدگی را منظم میکند و از بارداری شخص جلوگیری میکند. بسیاری از زنان پس از 6 تا 12 ماه استفاده از قرصهای ضدبارداری، بهبود قابل توجهی را در وضعیت خود مشاهده میکنند.
- داروهایی که تولید آندروژن را کم میکنند ممکن است همزمان با داروهای ضد بارداری تجویز شوند.
- اسپیرونولاکتون (آلداکتون) یک داروی دیورتیک یا مدر است که بهطورمعمول برای درمان فشار خون بالا تجویز میشود، اما میتواند در دوزهای پایین برای درمان پرمویی (هیرسوتیسم) نیز موثر باشد. این دارو موجب متوقف شدن اثرات آندروژن در بدن بیمار میشود و از این طریق رشد موها را کاهش میدهد. عوارض جانبی این دارو عبارتند از: خشکی پوست، سوزش سر دل، قاعدگی نامنظم، سرگیجه و خستگی مفرط.
- فیناستراید یکی دیگر از داروهای ضد آندروژن است که در درمان پرمویی (هیرسوتیسم) موثر است و گزارش شده است که میزان اثر گذاری آن با داروی اسپیرونولاکتون (آلداکتون) یکسان است.
- فلوتامید داروی دیگری است که برای درمان پرمویی (هیرسوتیسم) به کار میرود. یکی از بزرگترین مشکلاتی که این دارو دارد، عوارض جانبی آن است که باعث صدمه به کبد میشود و بنابراین به عنوان اولین روش درمانی برای درمان پرمویی در نظر گرفته نمیشود.
- برخی کرمهای موضعی با اثر ضد آندروژن در بازار وجود دارند، اما تاثیر زیادی در درمان پرمویی (هیرسوتیسم) ندارند.
- درصورتیکه علت اصلی پرمویی (هیرسوتیسم) فعالیت بیشازحد غدد آدرنال باشد، برای درمان این مشکل داروهای استروئیدی با دوز پایین تجویز میشود.
- داروهای مخصوص کاهش انسولین مانند متفورمین و تیازولیدین دیون میتوانند میزان انسولین خون را پایین بیاورند. اما این روش درمانی نیز بحث برانگیز است و به عنوان اولین روش درمانی در نظر گرفته نمیشود چرا که عوارض جانبی قابل توجهی دارد.
- هورمونهای GNRH با کاهش تولید آندروژن در تخمدانها به درمان پرمویی (هیرسوتیسم) کمک میکند. این روش درمانی البته نیازمند تزریق دارو میباشد و از سایر روشها گرانتر است. این دارو اثر بیشتری نسبت به داروهای ضد بارداری ندارد.
- رفع و از بین بردن موهای زائد با لیزر، یک راهحل دائمی برای از بین بردن موهای زائد است. لیزر مو میتواند هم برای زنان و هم برای مردان استفاده شود. لیزر موهای زائد برای بیشتر نواحی بدن مناسب است. از بین بردن دائمی موها باعث افزایش حس آزادی و اعتمادبهنفس در افراد میشود. لیزر موی زائد ، فقط در چند جلسه درمان ساده انجام میشود که رشد موها را بهطور دائمی به حداقل میرساند و بیمار با یک پوست صاف دائمی روبرو میشود که هرروز و در طول سال تمیز و بدون مو هست. هزینه لیزر موهای زائد با توجه به دائمی بودن این روش در مقابل سایر روش ها مقرون به صرفه است .
منابع: